ÇOCUKLARDA OLUMLU SOSYAL GELİŞİM

Çocuklarda sosyal gelişimi fiziksel, dil ve bilişsel gelişim ile birlikte ilerlemektedir. Çocuk içinde yaşadığı toplumsal değerleri gelişimsel süreçte öğrenmekte ve bu yönde sosyal davranışlar geliştirmektedir. Olumlu sosyal gelişim; bir başkasının iyiliğini gözeterek gönüllü olarak yapılan yardım etme, paylaşma, teselli etme, işbirliği yapma gibi süreçlerle ilgilidir. Olumsuz sosyal gelişim ise saldırganlık, eşyalara zarar verme, vurma, bağırma ve hakaret etme gibi davranışlarla ilişkilidir. Gelişimsel olarak çocuklardan beklenilen olumsuz sosyal davranışların azalması ve olumlu sosyal davranışların artmasıdır.

Çocuklarda olumlu sosyal davranışları artırmak için öneriler;

1. Evde çocuğunuza kuralları ve kurallara niçin uyması gerektiğini anlayacağı şekilde açıklayınız. (Gece dışarı çıkmak için ısrar ettiğinde, hangi sebeple dışarı çıkmayacağınızı belirtiniz ve dışarı çıkmak yerine evde yapılabilecek bir kaç etkinlik öneriniz.)
2. Çocukların kurala “itaat” etmesi önemli değildir. Önemli olan kuralları içselleştirmesidir. İtaat eden çocuk sadece otorite figürü (anne, baba, öğretmen vs…) yanında kurallara uyar. Bu nedenle sert ve engelleyici bir tutumla kuralları vermemekte fayda vardır.
3. Çocuğun gelişimsel sürecinde en tehlikeli ebeveynlik tutumu; sevgiyi geri çekme tehdidi (böyle yaptığın için seni sevmeyeceğim veya evden gideceğim) ve güç kullanmaktır(fiziksel ve sözel). Bu ebeveynlik yaklaşımları çocuklarda kaygı düzeyini arttırmakta ve olumsuz davranışlara neden olabilmektedir.(Ebeveynin güç kullanımı erkek çocuklarda saldırganlık, kız çocuklarında içe yönelim türü (kaygı, depresyon) problemleri arttırmaktadır.
4. Çocuğunuz bir başkasına zarar verdiğinde, zarar verdiği çocuğun ne hissedebileceği ile ilgili konuşunuz ve telafi etmesine imkan tanıyınız (Örneğin çocuğunuz bir başka çocuğun yüzünü çizdi. Siz çocuğunuza diğer çocuğun ne hissedebileceğini sorun ve tahmin etmesine yardımcı olunuz. Sonra diğer çocuğa niçin ve nasıl yardımcı olabileceğini konuşunuz. Örneğin çocuğun yüzüne krem sürmesi için cesaretlendirebilirsiniz). Özür dileme veya zarar gören çocukla doğrudan ilişki kurarak durumu telafi etmeye çalışması özellikle 5 yaş altı çocuklar için güç olabilir. Bu nedenle fiziksel telafiler destekleyici olacaktır.
5. Saldırgan davranışlar kolay tekrar etme eğilimindedir, bu nedenle çocuklarımıza olumlu modeller olalım.
6. Aile içi çatışmalar her aile içinde yaşanabilir. Fakat önemli olan çatışmanın süresi ve çözülme biçimdir. Bu nedenle sorun çözümü konusunda etkin olunuz.
7. Evdeki sosyal ve duygusal ortam çocuklarda ki davranışları etkilemektedir. Yapılan araştırmalara göre ailenin ve kişinin mutluluk düzeyi özgecilik(diğergamlık) davranışını arttırmaktadır.
8. Paylaşma, yardım etme, etkileşimli oyun oynama konusunda çocuğa aile içinde model olunuz.

Dr. Atanur AKAR

  Gelişim Psikoğu