Otizm Spektrum Bozukluğu erken teşhis edilebilir mi? Tamamen tedavi edilebilir mi?
1.Otizm Spektrum Bozukluğu erken teşhis edilebilir mi? Tamamen tedavi edilebilir mi?
Otizm sosyal etkileşim, iletişim ve sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlar olmak üzere üç alanda hafiften ağıra değişen düzeylerde yetersizlik ve bozulmanın görüldüğü durumları tanımlamaktadır (DSM-4, 200) Otizmli bireyler arasındaki bireysel farklar ve çeşitlilik belki de diğer tüm psikiyatrik bozukluklarda görülenden daha belirgindir (Borden, 2011) Otizm hafif, orta ve ağır düzeyde görülebilir.
Günümüzde Otizm geçerliği ve güvenirliği olan ölçme araçları ve iyi bir klinik gözlemle 24. ay veya daha öncesinde teşhis edilebilmektedir. Otizmin erken teşhisinde ebeveyn eğitimleri ve gelişimsel takip temel öneme sahiptir. Kritik dönemlerde çocukların belli gelişimsel görevleri (1.ay: yüze bakma; 2.ay: gülümseme, 6. Ay: Heceler) yerine getirmemesi izlem için yeterlidir. Erken teşhis ve kanıta dayalı müdahale yöntemleriyle semptomların şiddeti belli oranda azaltılmakta ve sosyal işlevsellik artırılmaktadır. Yapılan boylamsal çalışmalar küçük bir yüzdede belirtilerin tamamen ortadan kalktığını rapor etmektedir.
2.Niçin Psikolojik Sağlamlık Programı (ÇEPSP 101)
Psikolojik sağlamlık güç, stres veya travmatik durumlarla sağlıklı baş edebilme bu güçlüklerin ardından normal gelişimini sürdürme veya belli alanlarda gelişimin ivmelenmesi ile ilgilidir. Masten (2014) çevresel risklerin kontrol edilmesinin oldukça güç olduğunu bunun yerine birey ve ailelerin iç kaynaklarının desteklenmesi gerektiğini ifade etmektedir.
Ülkemizde Dr. Öğretim Üyesi Atanur AKAR tarafından geliştirilen ÇEPSP 101 ve ÇEPSP 102 çocuk ve ergenlerin psikolojik sağlamlığına olumlu katı sağlamayan koruyucu faktörleri desteklemek amacıyla geliştirilmiş deneysel özellikteki programlardır. Programın içeriği;
a.Çocuk ve ergenlerin psikolojik sağlamlığına katkı sağlayacak koruyucu faktörlerin desteklenmesi (problem çözme
, otonomi, stres yönetimi, bilişsel esneklik, olumsuz düşünceyi yönetme, mizah, zihin kuramı, empati)
b.Aile psikolojik sağlamlığının desteklenmesi
c.Güç durumlarda psikolojik sağlamlık klavuzu
d.Olumlu sosyal davranış gelişimi
e.Olumlu başaçıkma stratejilerinin oluşturulması şeklindedir.
3.Kaygı Bozuklukları (Yaygın Kaygı Bozukluğu, Sosyal Fobi ve Ayrılma Kaygısı Bozukluğu), Obsesif Kompulsif Bozuklukları, Travma Sonrası Stres Bozukluğu gibi durumlarda psikoterapi almak gerekir mi?
Psikoterapi yukarıdaki durumların hepsi için etkili bir yöntemdir. Kullanılacak olan tekniğin doğru seçilmesi ve gerekli durumlarda medikal destek alınması süreci hızlandıracaktır.
4.Alt ıslatma fiziksel bir sorun mudur? Kime başvurmam gerekir.
Alt ıslatma fiziksel veya psikolojik kaynaklı olabilir. Öncelikle fiziksel kısmının dışlanması için bir üroloji veya çocuk doktoruna başvurmak faydalı olabilir. Fiziksel incelemelerde herhangi bir problemle karşılaşılmazsa psikolojik destek verilmelidir. Yapılandırılmış müdahale yöntemleri sayesinde kolayca problem ortadan kalkmaktadır.
5.Demans erken teşhis edilir mi?
Demansın erken teşhisi için mümkünse 50’li yaşlardan sonra belli aralıklarla (6 ayda bir) nöropsikolojik izlem yapılmalıdır. Bilinmesi gereken temel konu bazı demans çeşitleri Hafif Kognitif Bozulmayla başlamaktadır. Bu nedenle bozulmanın başladığı dönemde yapılacak medikal ve psikososyal müdahaleler hastanın yaşam kalitesini arttıracaktır.
6.Epilepsi ve epilepsi cerrahisi öncesi ve sonrası psikolkojik destek ve bilişsel izlem gerekir mi?
Evet. Epilepsi cerrahisinde lokasyonun sağlıklı tespiti ve sonrasında bilişsel işlevlerin korunup korunmadığına dair gözetimin yapılması için nöropsikolojik testler oldukça önemlidir. Ek olarak epilepsi olan bireylerin dikkatinde sekonder bozulmaların olup olmadığizlenmelidir.
Duygusal-sosyal ve bilişsel gelişimi desteklemeye dönük çalışmalar